Tổng quan về cổ phiếu quỹ là gì, ý nghĩa, vai trò của cổ phiếu quỹ

Mọi công ty đều được phép phát hành một lượng cổ phiếu nhất định, gọi là “cổ phiếu đang lưu hành", hay được hiểu là tổng số cổ phiếu tồn tại của một công ty. Trong một số trường hợp, doanh nghiệp muốn mua lại cổ phiếu đã phát hành từ nhà đầu tư hay cổ đông. Số cổ phiếu được mua lại này gọi là cổ phiếu quỹ (treasury stock). Nhà đầu tư cần cân nhắc cẩn trọng việc mua lại cổ phiếu quỹ bởi một số đặc điểm hạn chế của loại cổ phiếu này so với cổ phiếu phổ thông. Tìm hiểu rõ hơn cổ phiếu quỹ là gì và liệu có nên mua cổ phiếu quỹ hay không trong nội dung bên dưới.

Cổ phiếu quỹ là gì?

Cổ phiếu quỹ, hay cổ phiếu mua lại, là các của cổ phiếu được doanh nghiệp mua lại từ nhà đầu tư hay cổ đông sau khi phát hành. Những cổ phiếu này do công ty nắm giữ và được toàn quyền định đoạt. Cổ phiếu quỹ có thể thuộc quyền sở hữu của công ty hoặc có thể được sử dụng để phát hành cho các cổ đông trong tương lai.

Cổ phiếu quỹ được đề cập trong bảng cân đối kế toán dưới phần vốn chủ sở hữu của cổ đông. Đây là một trong những loại tài khoản vốn chủ sở hữu khác nhau và thường được đề cập đến như một tài khoản vốn chủ sở hữu. Có hai cách chính để chuyển cổ phiếu sang cổ phiếu quỹ:

- Thứ nhất, cổ phiếu quỹ có thể đến từ việc mua lại cổ phiếu. Nhiều công ty mua lại cổ phiếu của chính mình với lợi nhuận giữ lại vì nhiều lý do. Ví dụ: nếu công ty tin rằng cổ phiếu của họ đang được giao dịch với giá thấp hơn giá trị nội tại của chúng, thì công ty có thể chọn sử dụng nhiều hơn thu nhập của mình để mua cổ phiếu của chính mình với mức chiết khấu, thay vì chỉ trả cổ tức.

- Hoặc, cổ phiếu quỹ của công ty chưa từng được phát hành công chúng và chỉ được tạo ra khi cổ phiếu của công ty được phát hành lần đầu. Các công ty có thể làm điều này để tạo ra sự linh hoạt về tài chính vì cổ phiếu quỹ luôn có thể được bán để huy động tiền mặt nếu cần. Ngoài ra, việc giữ đủ cổ phiếu trong kho bạc của công ty có thể tránh trường hợp tích lũy cổ phần kiểm soát.

Lợi ích và hạn chế của cổ phiếu quỹ

Lợi ích của việc mua lại cổ phiếu quỹ đối với doanh nghiệp

Lợi ích khi nắm giữ cổ phiếu quỹ bao gồm khả năng ảnh hưởng tích cực đến giá của các cổ phiếu còn lại trên thị trường, sử dụng cổ phiếu để khuyến khích nhân viên thay vì tiền mặt, để bảo vệ công ty trước sự thâu tóm thù địch nỗ lực và hoàn trả vốn cho cổ đông trong khi ít bị ảnh hưởng bởi thuê. Việc mua lại cổ phiếu có thể có tác động tích cực đến giá thị trường của cổ phiếu của doanh nghiệp vì chúng làm giảm lượng vốn chủ sở hữu trên thị trường. Số lượng cổ phiếu đang lưu hành ít hơn có nghĩa là thu nhập trên mỗi cổ phiếu dường như sẽ tăng lên khi các nhà đầu tư chạy theo con số. Các công ty có dư thừa tiền mặt có thể sử dụng kiểu thao túng này để cải thiện triển vọng tài chính tổng thể của công ty.Cổ phiếu quỹ có tiềm năng tăng giá cao hơn tiền thưởng hay tăng lương. Vì cổ phiếu có thể tăng giá đáng kể theo thời gian.

Hạn chế của cổ phiếu quỹ (Treasury stock)

Khi nắm giữ cổ phiếu quỹ, doanh nghiệp phải được ghi vào sổ đăng ký cổ đông với tư cách là chủ sở hữu của những cổ phiếu đó. Tuy nhiên, công ty không được thực hiện bất kỳ quyền hạn nào đối với số cổ phiếu quỹ này. Bao gồm:

- Không có đại diện tham dự và phát biểu tại các cuộc họp ĐHCĐ và các cuộc họp cổ đông khác;

- Không có quyền biểu quyết.

- Không được nhận bất kỳ quyền ưu tiên nào của các cổ đông;

- Không được nhận cổ tức tiền mặt/cổ phiếu, vốn khi thanh lý công ty hoặc các khoản chi trả khác.

Cách tính giá trung bình mua lại cổ phiếu quỹ

Vậy, cách tính cổ phiếu quỹ là gì? Để tính giá trung bình mà một công ty trả khi mua lại cổ phiếu, bạn cần biết hai điều quan trọng. Trước tiên, cần biết số lượng cổ phiếu mà công ty đã mua lại. Thứ hai là tổng số tiền mà công ty đã trả cho những cổ phiếu đó. Ví dụ, nếu công ty A thông báo họ có 10.000 cổ phiếu quỹ trị giá 50.000 đô la, thì họ phải trả trung bình 5 đô la cho mỗi cổ phiếu khi mua lại cổ phiếu đó.

Ngoài ra, một cách đơn giản để tính giá trung bình mua lại cổ phiếu quỹ chính là dựa trên báo cáo tài chính của công ty. Thông qua bảng cân đối kế toán của một công ty, bạn có thể tính được số tiền trung bình mà công ty đó phải trả cho các cổ phiếu mà công ty hiện đang nắm giữ làm cổ phiếu quỹ. Ví dụ dưới đây.

Hình 1

Hình 2

Trên đây là Báo cáo tài chính quý 4/2019 của Tổng Công Ty Cảng Hàng Không Việt Nam (mã ACV) đang niêm yết trên sàn UPCoM. Có thể thấy:

● Năm 2019, ACV đã chi 2.285.950.000 - 572.470.00 = 1.713.480.000 (1, 713 tỷ) ra mua cổ phiếu quỹ (được đóng khung màu đỏ trong hình 1 bên trên).

● Số lượng cổ phiếu quỹ ACV mua thêm (được đóng khung màu đỏ trong hình 2 bên trên) là: 174.500 - 43.700 = 130.800 cổ phiếu.

● Vậy, cổ phiếu quỹ mà ACV mua vào có giá: 1.713.480.000 / 130.800 = 13.100 đồng / cổ phiếu.

Giá trung bình trả cho cổ phiếu quỹ rất hữu ích để so sánh với giá cổ phiếu hiện tại. Nếu giá phải trả thấp hơn, thì công ty đã có một quyết định phân bổ vốn đúng đắn. Nếu giá cao hơn, công ty có thể đã chi quá nhiều và lãng phí vốn đáng lẽ phải được sử dụng vào mục đích khác.

Cổ phiếu quỹ được mua lại ra sao?

Mua lại cổ phiếu là một trong những kỹ thuật được ban lãnh đạo sử dụng để giảm lượng cổ phiếu phát hành. Quy trình mua lại cổ phiếu đã phát hành như sau:

● Mời thầu

Công ty đề nghị mua lại một số cổ phiếu từ các cổ đông với mức giá cụ thể mà họ sẵn sàng trả, có thể là cao hơn giá thị trường. Công ty cũng sẽ tiết lộ thời hạn mà ưu đãi này có hiệu lực và các cổ đông có thể chào mua cổ phiếu của họ cho công ty nếu họ sẵn sàng bán với mức giá đã định.

● Mua lại trực tiếp từ thị trường

Khi một doanh nghiệp quyết định tăng lượng cổ phiếu nắm giữ, họ phát hành thông báo rằng sẽ mua lại cổ phiếu. Điều này khiến cho giá cổ phiếu tăng, nhiều nhà đầu tư quyết định bán cổ phiếu để chốt lời. Lúc này, doanh nghiệp có thể tiến hành mua lại cổ phiếu từ các nhà đầu tư trên thị trường trực tiếp trên sàn giao dịch hoặc thông qua các nhà môi giới.

● Đấu giá giảm dần

Trong hình thức đấu giá giảm dần, công ty chỉ định một phạm vi và số lượng cổ phần mà họ muốn mua lại. Cổ đông được mời chào bán cổ phiếu của họ với mức giá mong muốn, trong hoặc thấp hơn phạm vi này. Sau đó, công ty sẽ mua số lượng cổ phiếu mong muốn của họ với chi phí thấp nhất có thể, bằng cách mua từ các cổ đông đã chào bán ở mức thấp hơn của phạm vi đưa ra.

Lời kết

Cổ phiếu quỹ có thể được huỷ bỏ hoặc bán lại trên thị trường chứng khoán. Việc mua lại cổ phiếu có thể đem lại cho công ty nhiều lợi ích khác nhau, phổ biến như tránh tình trạng thâu tóm cổ phiếu của cổ đông, giảm số lượng cổ phiếu đang lưu hành và tăng giá trị cổ phiếu trên thị trường chứng khoán,... Những nội dung trên mang tính chất tham khảo và giải đáp các thắc mắc thường gặp về cổ phiếu quỹ là gì và lý do vì sao các công ty thường mua lại cổ phiếu đã phát hành trên thị trường.