Cổ phiếu ESOP là gì? Điều kiện phát hành và lợi ích của cổ phiếu ESOP

Thị trường chứng khoán ngày càng trở nên quen thuộc với nhiều nhà đầu tư với những sản phẩm đa dạng, hấp dẫn. Những cổ phiếu thanh khoản cao, ít rủi ro, mang lại lợi nhuận ổn định là lựa chọn hàng đầu cho nhiều người tin tưởng và rót vốn. Nhiều người băn khoăn không biết có nên mua Cổ phiếu ESOP - loại cổ phiếu đặc biệt do các doanh nghiệp lớn phát hành cho nhân viên hay không. Để đưa ra quyết định đầu tư, trước tiên người chơi cần hiểu cổ phiếu ESOP là gì? Cùng tìm hiểu một số thông tin về cổ phiếu ESOP qua bài chia sẻ dưới đây nhé.

1. ESOP là gì?

ESOP ( Employee Stock Ownership Plan) là loại hình cổ phiếu được các doanh nghiệp lớn phát hành theo chương trình lựa chọn cho người lao động lâu năm hoặc có thành tích đóng góp cho doanh nghiệp. ESOP được doanh nghiệp phát hành với giá ưu đãi và được coi là cổ phiếu thưởng dành cho người lao động. Thông thường tiêu chuẩn và quy định đánh giá người lao động được nhận cổ phiếu này nằm trong Điều lệ hoặc các quy chế ban hành của công ty.

2. Mục đích phát hành ESOP

Là loại cổ phiếu dành riêng cho đối tượng là nhân viên lâu năm và có nhiều cống hiến với doanh nghiệp, việc thưởng cổ phiếu ESOP chính là sự ghi nhận đối với người lao động, tạo sự gắn giữa doanh nghiệp và người lao động. Đây là chính sách cho phép người lao động sở hữu một phần tài sản của công ty, từ đó khích lệ, nâng cao độ gắn bó và trách nhiệm với công việc của họ.

Việc phát hành ESOP cũng là kênh huy động vốn cho doanh nghiệp, tạo ra dòng tiền để xoay vòng vốn phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh cho công ty. ESOP được xem là giải pháp thay thế cho quà tặng hiện vật hay tiền mặt. Chủ sở hữu ESOP sẽ nhận cổ tức từ kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp và kiếm lời từ giá cổ phiếu hiện hành.

3. Điều kiện để doanh nghiệp phát hành ESOP

Để phát hành cổ phiếu ESOP, doanh nghiệp cần phải đáp ứng các điều kiện được quy định trong Thông tư số 162/2015/TT-BTC.

Điều kiện phát hành cổ phiếu ESOP:

● Đơn vị phát hành là doanh nghiệp đại chúng, Đại hội đồng cổ đông đã thông qua kế hoạch phát hành cổ phiếu ESOP.

● Lượng cổ phiếu ESOP phát hành mỗi năm theo kế hoạch không được vượt quá 5% tổng số cổ phần đang lưu hành của doanh nghiệp.

● Công ty đáp ứng đủ các điều kiện về vốn, căn cứ trên các báo cáo tài chính đã được kiểm toán từ các nguồn: Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối,  thặng dư vốn, quỹ đầu tư phát triển,, …  

● Tiêu chuẩn nhân viên được nhận cổ phiếu thưởng quy định rõ ràng theo nguyên tắc: Giá bán, định lượng cổ phiếu chia cho người lao động trong danh sách, thời gian phân phối phải được xác định cụ thể.

Đồng thời doanh nghiệp cần đáp ứng Quy định về năng lực nguồn vốn như sau:

● Trong trường hợp công ty mẹ là công ty đại chúng phát hành cổ phiếu ESOP thì việc thực hiện phải căn cứ trên báo cáo tài chính của công ty mẹ. Nguồn vốn phát hành cổ phiếu, không vượt quá lợi nhuận sau thuế chưa phân phối thể hiện trên báo cáo tài chính hợp nhất đã được kiểm toán.

● Trường hợp nguồn vốn để phát hành ESOP cao hơn mức lợi nhuận sau thuế chưa phân phối trên báo cáo tài chính công ty mẹ nhưng thấp hơn lợi nhuận sau thuế chưa phân phối trên báo cáo tài chính hợp nhất, thì công ty chỉ được sử dụng lợi nhuận sau thuế chưa phân phối sau khi điều chuyển lợi nhuận từ các công ty con về công ty mẹ.

● Tổng giá trị các nguồn vốn khi công ty phát hành cổ phiếu ESOP cho người lao động ở trên cần phải đảm bảo không thấp hơn tổng giá trị vốn cổ phần tăng thêm theo kế hoạch được Đại hội đồng cổ đông thông qua.

4. Lợi ích và rủi ro

Phát hành cổ phiếu thưởng cho nhân viên là giải pháp được nhiều doanh nghiệp lớn lựa chọn do có những lợi ích sau đây:

Lợi ích đối với nhân viên công ty

Đối với những người lao động có trong danh sách nhận cổ phiếu ESOP, việc nắm giữ loại cổ phiếu này:

● Là hình thức khích lệ, khẳng định vị trí của nhân viên trong doanh nghiệp, tạo động lực làm việc. Khi nắm giữ cổ phiếu và trở thành cổ đông của doanh nghiệp, trách nhiệm làm việc của người lao động cũng sẽ tăng lên.

● Được hưởng lợi nhuận dài hạn từ giá trị cổ phiếu công ty, đặc biệt nhân viên lại được mua với giá ưu đãi - một giải pháp tạo thu nhập thụ động cho người lao động hiệu quả, tiết kiệm nguồn lực. Nếu kết quả kinh doanh tăng trưởng đều đặn thì họ sẽ được nhận dòng cổ tức bền vững.

Lợi ích đối với doanh nghiệp

Việc phát hành cổ phiếu ESOP cũng đem lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp như:

● Giải pháp giữ chân nhân sự có năng lực, có thành tích cao, nhiều cống hiến, nâng cao trách nhiệm của nhân viên. Đây luôn là bài toán nhân sự đối với các nhà quản trị cần phải giải quyết để đảm bảo bộ máy vận hành ổn định, phát triển bền vững.

● Tận dụng được nguồn lợi nhuận để lại để tiếp tục sản xuất kinh doanh khi không sử dụng tiền mặt để trực tiếp tặng thưởng cho thành tích của nhân viên. Điều này sẽ giúp công ty giữ lại được lượng tiền mặt lớn, bổ sung vào vốn lưu động để quay vòng, phục vụ tái đầu tư, mở rộng sản xuất, đồng thời tăng nguồn vốn chủ.

Rủi ro khi phát hành cổ phiếu ESOP

Bên cạnh những lợi ích kể trên, cổ phiếu ESOP cũng khiến doanh nghiệp và cổ đông đối mặt với những rủi ro khác nhau như:

● Gây loãng cổ phiếu: phát hành ESOP cũng như phát hành cổ phiếu thường khác, khiến lượng cổ phiếu tăng và pha loãng giá trị của mỗi cổ đông trong công ty. Tỷ suất lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu do đó sẽ suy giảm, trực tiếp ảnh hưởng và tác động lên lợi ích của cổ đông. Nguồn vốn thực hiện chiến lược ưu đãi phát hành cổ phiếu thưởng được rút ra từ một phần nguồn vốn của công ty, tối đa không quá 5% tổng cổ phần đang lưu hành. Nếu phát hành cổ phiếu ESOP với tần suất lớn nhưng không tương ứng với tốc độ tăng trưởng của doanh nghiệp sẽ dẫn đến tình trạng giá trị của cổ phiếu thường bị giảm, tác động xấu đến tâm lý của các nhà đầu tư ngoài doanh nghiệp.

● Rủi ro quản trị: Sự thiếu minh bạch, mập mờ và biểu hiện lạm dụng khi phát hành cổ phiếu ESOP sẽ ảnh hưởng đến việc quản trị doanh nghiệp, gây ra những xung đột lợi ích nội bộ. Trong một số trường hợp, lãnh đạo công ty hợp tác để móc túi cổ đông, chia lợi nhuận, bán cổ phần cho người thân quen, nhân viên cấp dưới để tăng sức ảnh hưởng và quyền sở hữu doanh nghiệp. Từ đó, gián tiếp ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

5. Có nên mua ESOP không?

Quyết định đầu tư vào ESOP thường phụ thuộc vào mối quan hệ của bạn và đơn vị phát hành. Cổ phiếu ESOP có giá trị thị trường như các cổ phiếu thường hiện hành của doanh nghiệp. Người lao động sẽ trực tiếp mua cổ phiếu ESOP từ doanh nghiệp phát hành, với mức giá ưu đãi hơn giá thị trường.

Cổ phiếu ESOP ở dạng hạn chế hay tự do chuyển nhượng còn phụ thuộc vào quy định và điều kiện của từng doanh nghiệp. Do tính đặc thù của mình, với các nhà đầu tư thường, không phải là thành viên doanh nghiệp thì ESOP không phải là lựa chọn đầu tư lý tưởng. Cổ phiếu ESOP cũng sẽ không được phát hành ra bên ngoài theo các quy định của công ty phát hành mà chỉ được chuyển nhượng trong nội bộ doanh nghiệp.

Kết luận

Bài viết trên đây đã cung cấp những thông tin cơ bản giúp cho các bạn hiểu thêm về cổ phiếu ESOP cùng những lợi ích và rủi ro mà loại cổ phiếu này đem lại. Hy vọng bạn thấy những thông tin này hữu ích và có những quyết định đầu tư đúng đắn. Chúc các bạn đầu tư thành công!